Trên cơ sở tổng kết đánh giá việc thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng; đất nước trải qua 35 năm tiến hành công cuộc đổi mới, 10 năm thực hiện Cương lĩnh năm 2011 và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 – 2020; đồng thời nhận định bối cảnh hình hình thế giới, khu vực và trong nước, Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XII tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đề ra quan điểm, chủ trương, mục tiêu, nhiệm vụ xây dựng và phát triển đất nước trong nhiệm kỳ mới. Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi đề cập đến điểm mới về xây dựng Đảng và hệ thống chính tri trong sạch, vững mạnh là một thành tố trong chủ đề của Đại hội XIII của Đảng.

Đoàn đại đại biểu Đảng bộ thành phố Cần Thơ dự Đại đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Ảnh minh họa: Lê Phú.

Chủ đề Đại hội XIII của Đảng

Sau 35 năm thực hiện đường lối đổi mới và sau 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, với sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cùng với sự quyết tâm của từng địa phương, sự nỗ lực cán bộ, đảng viên và Nhân dân đất nước ta tiếp tục vượt qua khủng hoảng kinh tế đã trở thành nước đang phát triển có thu nhập trung bình; đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Diện mạo đất nước và đời sống của Nhân dân có nhiều thay đổi. Chính trị - xã hội ổn định; quốc phòng, an ninh được tăng cường. Sức mạnh về mọi mặt của đất nước được nâng lên. Bước vào giai đoạn mới trong bối cảnh thế giới, khu vực diễn biến rất nhanh, phức tạp; đất nước đang đứng trước nhiều thời cơ, thuận lợi và nhiều khó khăn, thách thức đan xen, nhiều vấn đề mới đặt ra phải giải quyết; cán bộ, đảng viên, Nhân dân đặt kỳ vọng vào Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng sẽ quyết định những quyết sách đúng đắn, mạnh mẽ để phát triển đất nước ta nhanh và bền vững hơn [1, tr.3].

Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XII trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng (gọi tắt là Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIII của Đảng) xác định, Đại hội XIII được tiến hành theo phương châm Đoàn kết- Dân chủ- Kỷ cương - Sáng tạo - phát triển, với chủ đề: “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, phát huy ý chí, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại; tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hoà bình, ổn định; phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa” [1, tr.3]. Chủ đề của Đại hội XIII như trên đã bao hàm 5 thành tố: (1) Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; (2) Khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, phát huy ý chí, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại; (3) Tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; (4) Xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hoà bình, ổn định; (5) Phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Điểm mới trong chủ đề Đại hội XIII của Đảng

Chủ đề Đại hội XII của Đảng cũng bao hàm 5 thành tố: (1) Tăng cường xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh; (2) Phát huy sức mạnh toàn dân tộc, dân chủ xã hội chủ nghĩa; (3) Đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; (4) Bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hoà bình, ổn định; (5) Phấn đấu sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại”. So với Đại hội XII, chủ đề Đại hội XIII của Đảng có một số điểm mới như: Nêu lên khát vọng phát triển đất nước; xác định mục tiêu đến giữa thế kỷ XXI nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa; và theo chúng tôi, chủ đề của Đại hội XIII bổ sung một nội dung có ý nghĩa lý luận và sát với thực tiễn chính là gắn việc xây dựng hệ thống chính trị với xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, là thành tố thứ nhất trong chủ đề đại hội và là nhiệm vụ thứ nhất trong 6 nhiệm vụ trọng tâm được xác định trong Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIII của Đảng. [1, tr.69].

Quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh

Thư nhất, tầm quan trọng phải xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh

Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Cách mệnh trước hết “phải có đảng cách mệnh, để trong thì vận động và tổ chức dân chúng, ngoài thì liên lạc với dân tộc bị áp bức và vô sản giai cấp mọi nơi. Đảng có vững cách mệnh mới thành công, cũng như người cầm lái có vững thuyền mới chạy” [2, Sđd, t.2, tr. 289]. Để hoàn thành sứ mệnh của đảng cộng sản cầm quyền, theo tư tưởng Hồ Chí Minh cần tập trung xây dựng Đảng trên các mặt chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta luôn quan tâm chăm lo xây dựng Đảng thật sự trong sạch, vững mạnh. Xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh là nhân tố quyết định tạo nên những thắng lợi to lớn, có ý nghĩa lịch sử của công cuộc đổi mới ở Việt Nam. Thông qua xây dựng Đảng và hệ thống chính trị, Đảng Cộng sản Việt Nam trưởng thành hơn trong lãnh đạo; sự nghiệp đổi mới, nâng cao năng lực lãnh đạo và cầm quyền, tăng cường mối quan hệ gắn bó mật thiết với Nhân dân, khơi dậy tiềm năng sáng tạo, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, khuyến khích Nhân dân tham gia xây dựng Đảng và Nhà nước.

Để cụ thể hoá thành tố “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh” trong chủ đề đại hội, Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIII của Đảng đã thể hiện rõ trong hệ quan điểm, cách xác định mục tiêu tổng quát và nhiệm vụ cụ thể.

Thứ hai, điểm mới về hệ quan điểm

Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIII của Đảng nêu hệ quan điểm chỉ đạo. Trong đó quan điểm 5 nêu định hướng xây dựng Đảng, hệ thống chính trị và đội ngũ cán bộ. Đây là một trong những điểm mới nổi bật đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân phải quán triệt trong nhận thức và hoạt động thực tiễn, đó là: “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng; xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện, xây dựng Nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ, gắn bó mật thiết với Nhân dân là những nhân tố có ý nghĩa quyết định thành công của sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước, bảo vệ Tổ quốc” [1, tr.28].

Thứ ba, điểm mới trong cách tiếp cận xác định mục tiêu  

Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIII của Đảng xác định mục tiêu tổng quát là:“Nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng; xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện; củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa; khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, phát huy ý chí và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại; đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, công nghiệp hoá, hiện đại hoá; bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hoà bình, ổn định; phấn đấu để đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa” [1, tr.28].

Thứ tư, 6 nhiệm vụ trọng tâm. Trong đó, nhiệm vụ thứ nhất về xây dựng Đảng, hệ thống chính trị và đội ngũ cán bộ

Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIII của Đảng xác định nhiệm vụ trọng tâm thứ nhất là: “Tiếp tục đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng. Xây dựng tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Tiếp tục đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, "lợi ích nhóm", những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá". Xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. Củng cố lòng tin, sự gắn bó của Nhân dân với Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa” [1, tr.69].

Thứ năm, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa

Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIII của Đảng xác định tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân do Đảng lãnh đạo là nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới hệ thống chính trị. Trong đó: (1) Xác định rõ hơn vai trò, vị trí, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của các cơ quan Nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp trên cơ sở các nguyên tắc pháp quyền, bảo đảm quyền lực Nhà nước là thống nhất, có sự phân công rành mạch, phối hợp chặt chẽ và tăng cường kiểm soát quyền lực Nhà nước; (2) Tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội, bảo đảm Quốc hội thực sự là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất. Đổi mới phương thức, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động, phát huy dân chủ, pháp quyền, tăng tính chuyên nghiệp trong tổ chức và hoạt động của Quốc hội, trong thực hiện chức năng lập pháp, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao...Thiết lập đồng bộ, gắn kết cơ chế giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân; (3) Xây dựng nền hành chính Nhà nước phục vụ Nhân dân, dân chủ, pháp quyền, chuyên nghiệp, hiện đại, trong sạch, vững mạnh, công khai, minh bạch. Tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Chính phủ theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; (4) Tiếp tục xây dựng nền tư pháp Việt Nam chuyên nghiệp, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân; (5) Tiếp tục hoàn thiện tổ chức chính quyền địa phương phù hợp với đặc điểm ở nông thôn, đô thị, hải đảo… theo luật định. Gắn kết và đổi mới tổ chức bộ máy và cơ chế hoạt động của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội ở các cấp; (6) Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có đủ phẩm chất, năng lực phục vụ Nhân dân và sự phát triển của đất nước; (7) Gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật với tổ chức thi hành pháp luật. Thúc đẩy xây dựng chính quyền điện tử, tăng cường sự kết nối, trao đổi thông tin thường xuyên giữa chính quyền các cấp, giữa chính quyền với người dân và doanh nghiệp [1, tr. 58,59, 60].

   Thứ sáu, xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ

Tăng cường xây dựng Đảng về chính trị. Kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, không ngừng vận dụng và phát triển sáng tạo phù hợp với thực tiễn Việt Nam trong từng giai đoạn. Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Kiên định đường lối đổi mới vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Kiên định các nguyên tắc về xây dựng Đảng. Nâng cao bản lĩnh, năng lực dự báo của Đảng trong hoạch định đường lối, chính sách phù hợp với thực tiễn Việt Nam và xu hướng phát triển của thời đại. Giữ vững bản chất giai cấp công nhân của Đảng, thực hiện nghiêm các nguyên tắc, cơ chế, quy định của Đảng, thực hành dân chủ gắn liền với tăng cường kỷ luật, kỷ cương của Đảng [1, tr.60, 61].

Tăng cường xây dựng Đảng về tư tưởng. Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức công tác tư tưởng theo hướng chủ động, thiết thực, kịp thời và hiệu quả; nâng cao tính chiến đấu, tính giáo dục, tính thuyết phục trong tuyên truyền, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đẩy mạnh tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, hoàn thiện hệ thống lý luận về đường lối đổi mới cũng như lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Đổi mới căn bản chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục lý luận chính trị; đưa việc bồi dưỡng lý luận, cập nhật kiến thức mới cho cán bộ, đảng viên, cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, nhất là cấp chiến lược đi vào nền nếp. Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phê phán, bác bỏ các quan điểm sai trái, thù địch; đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" trong nội bộ [1, tr.61, 62].

Tiếp tục xây dựng Đảng về tổ chức. Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Tiếp tục hoàn thiện mô hình tổ chức của hệ thống chính trị. Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện tổ chức, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng. Rà soát, sửa đổi, bổ sung chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm, mối quan hệ công tác của các loại hình tổ chức cơ sở đảng phù hợp với tiến trình đổi mới, sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị. Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. Đổi mới công tác đánh giá, xếp loại đảng viên bảo đảm thực chất. Coi trọng công tác phát triển đảng viên, bảo đảm số lượng, chất lượng. Xây dựng quy định về thẩm quyền, trách nhiệm của người đứng đầu trong công tác cán bộ và quản lý cán bộ. Coi trọng và làm tốt công tác bảo vệ cán bộ, bảo vệ chính trị nội bộ. Kiên quyết phòng, chống các biểu hiện bè phái, "lợi ích nhóm" và lợi dụng các phương tiện thông tin đại chúng để xuyên tạc sự thật, kích động, gây rối, chia rẽ làm mất đoàn kết nội bộ [1, tr. 62, 63].

Tập trung xây dựng Đảng về đạo đức. Đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng, thực hiện thường xuyên, sâu, rộng, có hiệu quả việc học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị. Nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện các giá trị đạo đức cách mạng cho phù hợp với điều kiện mới và truyền thống văn hoá tốt đẹp của dân tộc. Tăng cường đấu tranh chống các quan điểm, hành vi phản đạo đức, phi đạo đức. Cổ vũ, biểu dương các gương sáng đạo đức, tạo ảnh hưởng lan toả trong Đảng và ngoài xã hội [1, tr.63, 64].

ThS Trần Văn Kiệt

----------------------

Tài liệu tham khảo

1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2020) Dự thảo Các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng.

2. Hồ Chí Minh (2011)  Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội.